Op zoek naar... het Maarts viooltje

De laatste weken heeft de lentezon zich al vaak laten zien. Het is misschien wel de mooiste tijd van het jaar, wanneer de natuur uit haar winterslaap begint te ontwaken. Af en toe vliegt een vogel met nestmateriaal voorbij en in het bos hoor je volop het roffelen van de spechten. Ook de eerste plantjes beginnen zich aan te dienen. Zo is het ieder jaar weer een wedloop tussen het Klein hoefblad en het Speenkruid om de eerste bloemen. De paardebloemachtige bloempjes van het Klein hoefblad vertonen zich reeds voordat de plant überhaupt bladeren ontwikkeld heeft. Maar wij gaan op zoek naar een andere bijzonder plantje: het Maarts viooltje.


Maarts viooltje

De viool zal iedereen wel kennen als tuinplant. Minder bekend is dat er ook in het wild tal van soorten viooltjes voorkomen. In e-Spekkoek nr. 35 schreef ik al eens over het Zinkviooltje, een zeldzame geelgekleurde violensoort langs het Belgisch/Nederlandse riviertje de Geul. De vroegst bloeiende viool is het Maarts viooltje. Voor mijzelf een heel bekende verschijning: ik kom oorspronkelijk uit Zeeland en woon tegenwoordig in Zuid-Limburg, en dit zijn - tezamen met het gebied langs de grote rivieren - nou precies de plaatsen in Nederland waar dit plantje van nature voorkomt. Voor de rest kun je het Maarts viooltje ook vinden rondom landgoederen, bijvoorbeeld in de Utrechtse Vechtstreek, waar hij als (verwilderde) tuinplant groeit. Als zodanig is het een voorbeeld van een stinzeplant, maar nu moet ik oppassen dat ik me niet op het terrein van Marion ga begeven…

Menig onoplettende wandelaar zal overigens straal aan dit opmerkelijke plantje voorbijlopen, want de violette bloempjes zijn aanmerkelijk kleiner dan die van de tuinviolen. Het Maarts viooltje heeft trouwens aan de basis gestaan van ons woord ‘violet’, hetgeen namelijk van de plantennaam Viool is afgeleid. De plant wordt ook wel Welriekend viooltje genoemd – en de Latijnse naam is Viola odorata – hetgeen duidt op de aangename geur die de bloemen verspreiden. In Zuid-Europa wordt het Maarts viooltje daarom ook wel gebruikt in de parfumindustrie. Deze voorjaarsbloeier houdt van halfbeschaduwde, humusrijke plekken. Wie ook op zoek wil gaan naar het Maarts viooltje maakt dus de meeste kans in de genoemde gebieden, bijvoorbeeld langs bosranden. En je hebt gelukkig nog zeker een maandje de tijd, want ondanks zijn naam bloeit hij nog door tot ver in april.

(e-Spekkoek nr. 50, 22 maart 2003)